Shpesh shohim fëmijë, madje edhe foshnja të vogla, duke e kaluar kohën parë telefonave inteligjentë, tabletët apo tv, dhe ajo që shumë prindër nuk mendojnë është se koha e kaluar para tyre mund të ketë pasoja të mëdha për shëndetin e fëmijëve.
Në terminologjinë profesionale, psikoterapistët përdorin termin e ri “screenism”, i cili tregon efektet negative të ekraneve në tru, dhe psikologët më së shpeshti aplikojnë terapi neurofeedback kur punojnë me fëmijë.
Fëmijët që i ekspozohen ekraneve për një kohë të gjatë fillojnë të mbyllen në vetvete, kanë probleme me komunikimin, të folurit, përqendrimin etj, dhe nëse negativiteti i shkaktuar nga kalimi i tepërt i kohës para ekranit nuk njihet me kohë, ai mund të ketë pasoja shumë më të mëdha.
Kryesisht është të folurit, dhe më pas përqendrimi, fokusi, vigjilenca.
Është treguar se ka devijime të caktuara nga fëmijët të cilët në lindje nuk janë me rrezik neurologjik dhe në vitet e para të jetës, deri në të tretin, shihen dështime. Përveç të gjitha diagnozave që trajtojmë deri më tani dhe synojmë diagnoza nga spektri i çrregullimeve të përhapura zhvillimore, një fëmijë i tillë nuk i përket asaj pasqyre klinike dhe në planin e sjelljes është shumë i ngjashëm me vështirësitë nga spektri i autizmit.
Efektet negative të ekranit
Gjatë bisedës me prindërit marrim informacion se në vitet e para të jetës fëmija kalon katër deri në pesë orë në ditë para ekranit, e disa fëmijë edhe më shumë.
Vështirësitë që shohim në funksionimin e fëmijës në vitet e para të jetës shkaktohen shpesh nga qëndrimi i gjatë para ekranit.
Afatgjatë konsiderohet çdo gjë më e gjatë se gjysmë ore, me neuropediatër që thonë se nuk duhet të kalojë as gjysmë ore derisa fëmija të jetë tre vjeç. Fëmija shikon celularin ose tabletin në mëngjes duke ngrënë, ndërsa mami bën drekën, pas një sy gjumë të shkurtër është sërish para ekranit, pastaj sërish teksa ushqehet dhe kështu vazhdon gjatë gjithë kohës, koha e kaluar në këtë mënyrë mund të ketë dy efekte negative.
E para është që fëmija të praktikojë atë që i ekspozohet
Nëse një fëmijë ekspozohet ndaj ekraneve në moshë të vogël, ai praktikon ndërveprim me ekranet. Në kontaktet e para të fëmijës me ekranin, ai përpiqet të krijojë komunikim me përmbajtjen në të. Duke qenë se ajo që shfaqet në ekran nuk ia kthen, fëmija fillon të mbyllet në vetvete sepse nuk merr përgjigje në komunikim. Më vonë kemi një tablo klinike që duket si “vetëorientim”, të cilin e dëgjojmë shpesh si termi ëndërrim.
Në moshë të vogël u mësua se në ekran është një botë dhe fëmija zhvillon një botë tjetër për vete dhe këto dy botëra nuk komunikojnë me njëra-tjetrën. Ky është dëmi më i madh i ekranizmit.
Fëmija nuk ka mundësi të komunikojë me ekranin, sepse ekrani nuk harmonizohet me fëmijën dhe nuk ndjek komunikimin e tij, ndaj truri i fëmijës stërvitet për ta fikur. Kur shohim se ka dalë jashtë kontrollit, që fëmija nuk sheh fëmijët e tjerë, tërhiqet në një botë imagjinare, ose kur ne themi diçka dhe ai na shpërfill, nuk u kushton vëmendje vëllezërve dhe motrave, mysafirëve, atëherë situata është alarmante dhe kërkon trajtim të menjëhershëm.
Fëmijët lindin të shëndetshëm dhe një tru i shëndetshëm përshtatet me përmbajtjen ndaj të cilit ekspozohet, e stërvit atë. Nëse e vendos para ekranit, ai praktikon përjashtimet e tij
Një tjetër gjë negative që vjen nga koha e kaluar pranë ekranit, është se fëmija ka humbur shumë gjëra për shkak të kohës që ka kaluar para ekranit, gjë që i ka shkaktuar dëme të mëdha.
Krahas faktit që truri i fëmijës stimulohej në mënyrë të njëanshme në periudhën e hershme të jetës, është një keqardhje tjetër që nuk u stimuluan të gjitha qendrat e tjera. Prindërit vijnë shpesh tek ne psikologët pasi një neuropediatër u tha se magneti i trurit është në rregull, por ata nuk e kuptojnë pse fëmija nuk flet. Qelizat e shëndetshme në tru, neuronet e shëndetshme janë vetëm materiali që mund të përdoret për zhvillimin e duhur.
Por nuk do ta bëjë vetë.
Nëse keni materiale për shtëpinë, ajo nuk do të ndërtohet vetë. Edhe pse kishe gjithçka, por shtëpi të ndërtuar nuk ke . E njëjta gjë vlen edhe për qelizat e shëndetshme në tru, sepse ato nuk zhvillohen vetvetiu. Stimuli nga kujdestarët e fëmijëve është i domosdoshëm.
Në vitet e para të jetës së fëmijës ka faza optimale të zhvillimit dhe periudha kur, siç pohojn ekspertët, duhet të krijohet aftësia për t’u fokusuar, për të koordinuar të folurin, për lëvizien e muskujve, për të vendosur kontaktin me sy e të ngjashme.
Ka periudha të përcaktuara saktësisht në zhvillimin e një fëmije, i cili zhvillohet çdo muaj në mënyrë konjitive dhe mendore
Dihet se cilat aftësi të fëmijës zhvillohen në cilin muaj të jetës, por ato nuk do të zhvillohen vetë, por me stimulim nga mjedisi. Nëse fëmija qëndron nën kambanën e xhamit, i izoluar nga ai stimul dhe “vegjeton” para ekranit, neuronet nuk lidhen vetë me njëri-tjetrin. Në mënyrë që këto qeliza në tru të lidhen, formohen sinapset, një rrjet neuronesh dhe një rrjet neuronesh është një aftësi. Kur mungon stimulimi nga mjedisi, stimulimi i njëanshëm që e kthen fëmijën drejt tij dhe e mbyll atë, ku kemi një pamje autike dhe zhvillim të ngadalshëm të të folurit.
Kemi raste kur një fëmijë nuk flet gjuhën që flisnin prindërit e tij, por për shembull anglisht
Kjo ndodh kur fëmija në atë komunikim të njëanshëm ishte aq këmbëngulës për mbijetesën, madje edhe me ekranin që nuk i fliste, sa filloi të përsëriste atë që ndëgjonte. Ekrani nuk vendos komunikim me fëmijën, por nga dëshpërimi për të komunikuar me dikë, fëmija fillon të komunikojë për sa i përket klipeve që shikon nga përmbajtja që ekspozohet.
Neurofeedback-u shërben për të ulur intensitetin e vështirësive, por synimi jonë është të punojm në parandalimin e kësaj dukurie.
Lërini fëmijët në pellg, baltë, dru, gur, të shoqërohen dhe të stimulojnë trurin./natalmedia.com/
*Materialet dhe informacionet në këtë portal nuk mund të kopjohen, të shtypen, ose të përdoren në çfarëdo forme tjetër për qëllime përfitimi pa miratimin e drejtuesve të “natalmedia”
